Page 70 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 17 ฉบับที่ 3

420 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 17 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2562

[2]
แก้เจ็บคอ แก้ไอ ธาตุวัตถุ ได้แก่ เกล็ดสะระแหน่ flavonoids และอนุพันธ์ เช่น จากดอกกานพลู พบ
ทาบรรเทาอาการจากแมลงกัดต่อย และการบูร ใช้แก้ สาร kaempferol, สาร quercetin จากรากชะเอม
[6]
เคล็ดบวม ขับลม กระตุ้นหัวใจอย่างอ่อน โดยมีสูตร เทศ พบสาร isoliquiritigenin, สาร isoliquiritin,
[3]
้
[7]
ตำารับดังนี้ ยานำา 100 มิลลิลิตร ประกอบด้วย เปลือก สาร liquiritigenin, สาร liquiritin สารกลุ่ม terpe-
อบเชยเทศ เปลือกสมุลแว้ง ลูกกระวาน ดอกกานพลู noids และอนุพันธ์ เช่น จากเปลือกสมุลแว้ง พบสาร
และรากชะเอมเทศ อย่างละ 800 มิลลิกรัม ส่วนเกล็ด a-terpineol, สาร linalool ผลกระวาน พบสาร b-
[8]
สะระแหน่ และการบูร อย่างละ 50 มิลลิกรัม pinene, สาร 1,8-cineole และในรากชะเอมเทศพบ
[9]
[7]
จากการศึกษาประสิทธิผลและความปลอดภัย สาร glycyrrhizin, สาร glycyrrhetic acid เป็นต้น
ของยาธาตุอบเชยของโรงพยาบาลชุมชน 6 แห่งเพื่อ ตำารับยาธาตุอบเชยก็เช่นเดียวกับตำารับยาแผน-
รักษาอาการจุกแน่นหลังมื้ออาหาร เรอบ่อย และแสบ ไทยส่วนใหญ่นั่นคือยังขาดวิธีควบคุมคุณภาพ ทำาให้
ร้อนที่ลิ้นปี่ในผู้ป่วย functional dyspepsia ซึ่ง ยาที่ผลิตแต่ละครั้งมีปริมาณสารสำาคัญแตกต่างกัน

เป็นภาวะผิดปกติของทางเดินอาหารส่วนบนระหว่าง ส่งผลถึงการออกฤทธิ์ของยา ดังนั้นเพื่อสร้างเชื่อมั่น
กระเพาะอาหารและลำาไส้เล็กส่วนต้นโดยไม่ทราบ และความปลอดภัยในการใช้ตำารับยาไทยให้แก่ผู้

สาเหตุ ทดลองแบบสุ่มในผู้ป่วย 318 ราย เป็นเวลา บริโภค การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์
14 วัน โดยกลุ่มหนึ่งได้รับยาธาตุอบเชย 30 มิลลิลิตร คุณภาพทางเคมีของตำารับยาธาตุอบเชย ได้แก่
เป็นเวลา 3 ครั้งต่อวันเปรียบเทียบกับกลุ่มที่ได้รับ การตรวจสอบชนิดสารที่เป็นองค์ประกอบและการ

simethicone 105 มิลลิกรัม เป็นเวลา 3 ครั้งต่อ หาปริมาณสารเคมีบ่งชี้ (chemical markers) โดย
วัน พบว่าได้ผลการรักษาและความปลอดภัยไม่แตก การใช้โครมาโทกราฟีชนิดของเหลวสมรรถนะสูง

ต่างกัน แต่การใช้ยาธาตุอบเชยมีราคาถูกกว่าการใช้ (High Performance Liquid Chromatography,
[4]
simethicone ดังนั้นการใช้ยาธาตุอบเชยจึงเป็นทาง HPLC)
เลือกของการรักษาผู้ป่วย functional dyspepsia ซึ่ง

เป็นอาการเรื้อรัง ไม่ทราบสาเหตุและต้องใช้ยาติดต่อ ระเบียบวิธีศึกษ�
กันนาน ทำาให้เสียค่าใช้จ่ายสูง ปัจจุบันยาธาตุอบเชย วัสดุและเครื่องมือ
มีจำาหน่ายเป็นผลิตภัณฑ์ตามท้องตลาดและเป็นยาที่ สารมาตรฐาน cinnamic acid, cinnamalde-

โรงพยาบาลชุมชนหลายแห่งผลิตได้และจ่ายให้ผู้ป่วย hyde, gallic acid, glycyrrhizin และ eugenol จาก
ของตนเอง บริษัท Sigma-Aldrich สหภาพยุโรป เครื่องยาจาก
องค์ประกอบทางเคมีของพืชสมุนไพรในตำารับ ร้านขายยาแผนโบราณในจังหวัดขอนแก่น จังหวัด

นี้มีหลายกลุ่ม ได้แก่ สารกลุ่ม phenylpropanoids อุบลราชธานี และจังหวัดกรุงเทพมหานครอย่างละ 1
และอนุพันธ์ เช่น จากเปลือกอบเชยเทศ พบสาร แห่ง (พิสูจน์เอกลักษณ์เครื่องยาโดย ผศ. สุดารัตน์

cinnamaldehyde, สาร cinnamic acid เป็นต้น หอมหวล คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี)
[5]
จากดอกกานพลู พบสาร eugenol, สาร eugenyl ผลิตภัณฑ์ยาธาตุอบเชยจากโรงพยาบาล 5 แห่ง ตัวทำา
acetate, สาร gallic acid, สาร caffeic acid สารกลุ่ม ละลายเกรด HPLC เช่น methanol, acetonitrile