Page 39 - แนวทางการดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะท้ายฯ
P. 39
การดููแลผูู้�ป่่วยระยะท้�ายแบบป่ระคัับป่ระคัองแบบบูรณาการตามหลักธรรมานามัย 39
การดููแลดู�านร�างกาย ป่ระกอบดู�วย การดููแลดู�านยา อาหาร การดูำาเนินกิจิวัตรป่ระจิำาวัน การพักผู้�อนและ
การออกกำาลังกาย ดูังนี�
2.1 การดููแลดู�านยาและอาหาร (โภชนบำาบัดู) การดููแลดู�านยาและอาหาร (โภชนบำาบัดู)
2.1
การใช�ยาสำมุนไพรในการรักษาโรคัหรืออาการไม�สำุขสำบายของผูู้�ป่่วย จิะใช�ยาในบัญชียาหลักและยาสำมุนไพร
ในสำาธิารณสำุขมูลฐานที�มีสำรรพคัุณช�วยบรรเทา บำาบัดูรักษาอาการและเสำริมยาหลักไดู� นอกจิากนี�แพทย์แผู้นไทย
สำามารถีพิจิารณาวินิจิฉิัยอาการและใช�ยาป่รุงเฉิพาะรายตามคัวามเหมาะสำมของผูู้�ป่่วย
การดููแลรักษาโรคัทางกาย เช�น มะเร็ง ซิ่ึ�งเป่็นอุป่ป่าติกะโรคั คัือ โรคัไม�ทราบสำาเหตุ อาจิเกิดูขึ�นเองหรือเกิดู
จิากการกินอาหารที�ให�โทษต�อร�างกาย เกิดูจิากอุบัติเหตุ พยาธิิ เป่็นไข�พิษไข�กาฬเรื�อรัง ถีือเป่็นโบราณโรคั คัือ โรคัที�
เจิ็บป่่วยเรื�อรังมานานและไม�ไดู�รักษา จินเป่็นอสำาธิิยโรคัหรืออติสำัยโรคั คัือ โรคัที�รักษายากหรือรักษาไม�หายหรือหมดู
ทางรักษา สำ�งผู้ลให�ธิาตุทั�งสำี�ในร�างกายผู้ิดูป่กติ ธิาตุไฟ้ถีูกกระตุ�นให�เผู้าผู้ลาญตลอดูเวลา สำมดูุลธิาตุต�างๆ มีคัวามผู้ิดู
ป่กติจิากเดูิม อาจิทำาให�มีอาการบวมดู�วยเลือดู / นำ�าเหลือง / นำ�า จิากธิาตุลมที�เกี�ยวกับระบบไหลเวียนทำางานไดู�ไม�ดูี
การไหลเวียนโลหิตไม�สำะดูวก เกิดูการอักเสำบบวม แดูง ร�อน เป่็นเรื�อรังและไม�ไดู�รักษา ทำาให�เกิดูภาวะธิาตุดูินหรืออวัยวะ
นั�นผู้ิดูป่กติ / ถีูกทำาลายหรือเป่ลี�ยนสำภาพ เกิดูการกลายพันธิุ์ของเซิ่ลล์ / เนื�อเยื�อ / อวัยวะ มีสำีคัลำ�าขึ�นและเป่็นก�อน
ไม�สำามารถีทำาหน�าที�ไดู�เช�นเดูิม ผูู้�ป่่วยมักมีอาการท�องอืดู แน�นท�อง อาหารไม�ย�อย เกิดูจิากไฟ้ย�อยอาหารหย�อนหรือ
พิการ (ไฟ้ป่รินามัคัคัีหย�อน) บางคัราวมีอาการมือ เท�า เย็น หรือมีไข�คัรั�นเนื�อคัรั�นตัว เหงื�อออกมาก ถี�ามีอาการมาก
มักขึ�งโกรธิ (หงุดูหงิดูโมโหง�าย) ท�องแข็งเป่็นดูาน ท�องโตบวม เจิ็บชายโคัรงขวา (มีอาการตับโต ตับย�อย) เบื�ออาหาร
นำ�าหนักลดู อาเจิียนลมเป่ล�า ซิู่บผู้อม นอนไม�หลับ อ�อนเพลีย ท�องผูู้ก หรือถี�ายท�อง ตัวเหลือง ตาเหลือง อุจิจิาระ
ป่ัสำสำาวะเหลือง ป่ล�อยเรื�อรังนาน มีอาการตัวซิ่ีดูเหลือง อิดูโรย ขอบตาเขียว ซิ่ึม เป่็นต�น
แพทย์แผู้นไทยจิึงให�คัวามสำำาคััญกับการดููแลรักษาโดูยการใช�ยาสำมุนไพรและอาหารซิ่ึ�งเป่็นโภชนบำาบัดูเพื�อ
ป่รับสำมดูุลธิาตุ ช�วยป่้องกัน รักษาและสำามารถีแก�ไขให�ทุเลาอาการจิากการเจิ็บป่่วยที�เป่็นอยู� โดูยมีหลักการดูังนี�
หลักการใช�ยาสำมุนไพรในการดููแลรักษาผูู้�ป่่วยมะเร็ง ลักการใช�ยาสำมุนไพรในการดููแลรักษาผูู้�ป่่วยมะเร็ง
ห
1. การใช�ยาระบายคัวามร�อน เมื�อธิาตุไฟ้กำาเริบหรือร�างกายเกิดูการอักเสำบ การรักษาเบื�องต�น จิะต�องให�ยา
ระบายคัวามร�อนออก โดูยใช�ยาหรืออาหารที�มีรสำสำุขุมเย็นหรือสำุขุมเพื�อลดูอาการของธิาตุไฟ้กำาเริบและระบายคัวาม
ร�อนเนื�องจิากมีการอักเสำบเกิดูขึ�น (อาการไฟ้กำาเริบหรือมีการอักเสำบจิะต�องไม�ใช�ยารสำร�อนหรือเผู้็ดูร�อน) การป่รับ
สำมดูุลธิาตุในผูู้�ป่่วยมะเร็งคัวรใช�ยาหรืออาหารที�ป่รุงแล�วมีรสำสำุขุม แก�ไข� แก�อาการทางลม ป่รับธิาตุ และไม�คัวรใช�ยา
หรืออาหารที�มีรสำร�อนเกิน เนื�องจิากยาหรืออาหารที�มีรสำร�อนหรือเผู้็ดูร�อนมากจิะทำาให�ผูู้�ป่่วยที�ร�างกายอ�อนแอมีอาการ
ไม�พึงป่ระสำงคั์จิากคัวามแรงหรือฤทธิิ�ร�อนของยา ตัวอย�างเช�น ตรีกฏิุก คัือ ขิง พริกไทย ดูีป่ลี อาจิใช�ขิงและพริกไทย
เป่็นอาหารเพื�อช�วยขับลม ในคันป่กติใช�ขิงแก�จิัดูมีรสำเผู้็ดูร�อนจิัดูไดู� แต�ในผูู้�ป่่วยที�ร�างกายอ�อนแอหรือในผูู้�สำูงอายุจิะใช�
เป่็นขิงอ�อนแทนหรือใช�ขิงแก�ป่รุงกับอาหารหรือยาทำาให�รสำขิงแก�นั�นเผู้็ดูน�อยลง แต�ยังคังมีสำรรพคัุณขับลม บำารุงธิาตุ
ให�คัวามอบอุ�นร�างกายไดู�หรือเลือกใช�สำมุนไพรที�มีรสำร�อนหรือเผู้็ดูร�อนน�อยลง เช�น กะเพรา เป่็นต�น
2. การลดูคัวามร�อนจิากธิาตุไฟ้ในร�างกาย โดูยใช�อาหารและยาที�มีรสำขม เย็น จิืดู และรสำสำุขุม รสำเป่รี�ยว
ช�วยขับถี�าย ระบายของเสำียออกทางอุจิจิาระแต�แสำลงไข� ถี�าจิะระบายไข�อาจิใช�ยาที�เข�าใบมะกา หรือฝ่ักคัูน หรือ
สำมอไทย สำมอพิเภกช�วยระบายไข�เพื�อเสำมหะ แต�เป่็นไข�ตัวร�อนทั�วไป่จิะใช�ยาแก�ไข�ที�ไม�มีฤทธิิ�ในการระบาย เพื�อ
ลดูคัวามร�อนจิากธิาตุไฟ้ในร�างกาย ซิ่ึ�งยาและอาหารรสำขมเย็นที�มีฤทธิิ�ขับถี�ายและมีฤทธิิ�ต�านมะเร็ง ไดู�แก� ยาดูำา
สำัก (ยายอดูมะเร็งวัดูคัำาป่ระมง) สำะเดูา มะเขือพวง ลูกใต�ใบ ย�านาง แฮ่�ม ตำารับยาเบญจิอมฤต (มี ดูีเกลือ ยาดูำา
โกฐนำ�าเต�าและรงทองเป่็นยารสำขมช�วยให�ถี�าย มีตรีกฏิุก ช�วยให�ลมเคัลื�อนและมีฤทธิิ�ต�านการอักเสำบที�ดูี มีมหาหิงคั์ุ
และผู้ิวมะกรูดูที�มีสำารคัูมาริน ทำาให�เลือดูไหลเวียนดูี ลดูการตกตะกอนของเกล็ดูเลือดู) สำ�วนกลุ�มยารสำจิืดู มีฤทธิิ�ช�วย
ขับป่ัสำสำาวะ ไดู�แก� ขลู� ตะใคัร� รางจิืดู เหง�าสำับป่ะรดูหรือจิะใช�แกนสำับป่ะรดู ซิ่ึ�งรสำยาขมเย็นจิืดู เหล�านี�จิะเป่็นการ
ระบายคัวามร�อนไดู�ทางหนึ�ง (ระบายคัวามร�อนโดูยการขับป่ัสำสำาวะ)
