Page 246 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 21 ฉบับที่ 2

462 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 21 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2566

สารสกัดจากฟ้าทะลายโจรประกอบด้วยส่วน ให้ผลไปในทิศทางเดียวกัน [7,11-13]
ประกอบหลัก 3 กลุ่ม คือ diterpenoids flavonoids เมื่อกล่าวถึงกลไกส�าคัญของ AG ที่มีผลต่อ

และ polyphenols อย่างไรก็ตามสารสกัดออกฤทธิ์ เซลล์มะเร็งจากรายงานศึกษาในอดีต พบว่า AG
ส�าคัญของพืชชนิดนี้ได้มาจากส่วนที่อยู่เหนือดินได้แก่ สามารถยับยั้งกระบวนการส่งทอดสัญญาณภายใน
ล�าต้นและใบของฟ้าทะลายโจรที่ส�าคัญคือ “แอนโดร- เซลล์ (signaling pathway) อาทิเช่น Nuclear

กราโฟไลด์’’ (andrographolide; AG) ซึ่งเป็นสารใน factor kappa B (NF-kB) ซึ่งเป็น transcription
กลุ่ม diterpenoids และจัดเป็นสารส�าคัญที่ท�าให้พืช factor ที่ส�าคัญในการควบคุมกลไกการอักเสบและ
[8-9]
ชนิดนี้มีรสขม เป็นส่วนหนึ่งในกระบวนการเกิดมะเร็งรวมถึงสามารถ
AG คือสารออกฤทธิ์ส�าคัญในกลุ่ม diter- ยับยั้งการท�างานของเอ็นไซม์ Phosphatidylinositol
pene lactones ที่ถูกค้นพบครั้งแรกในปีคริสต์ 3 kinase (PI3K) ซึ่งอยู่ใน signaling pathway
ศักราช 1951 โดยมีในปริมาณไม่น้อยกว่า 1% โดย ดังกล่าวด้วย นอกจากนี้ AG สามารถยับยั้งการ

น�้าหนักแห้ง เมื่อละลายน�้าจะให้ความหนาแน่น ถ่ายทอดสัญญาณเข้าสู่เซลล์โดยผ่าน JNK-signal
ของสารละลาย 1.2317 g/cm สูตรโครงสร้างทาง transducers สามารถยับยั้งโปรตีนควบคุมการแบ่ง
3
เคมีคือ C 20H 30O 5 และสารสกัดอื่นในกลุ่มเดียวกัน ตัวในวัฏจักรเซลล์ (cell cycle) เช่น cyclins เอนไซม์
ได้แก่ deoxyandrographolide, neoandrogra-
pholide และ 14-deoxy-11,12 didehydroandrogr

apholide AG สามารถเก็บได้ในรูปสารละลายด้วย
เมทานอล (methanaol) ที่ความเข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อ

มิลลิลิตร โดยผ่านการกรองด้วยแผ่นกรองละเอียดหรือ
แผ่นเมมเบรนขนาด 0.45 มิลลิเมตรที่อุณหภูมิ 4˚ซ. [10-11]
รายงานศึกษาจากอดีตจนถึงปัจจุบันถึงฤทธิ์ทาง

เภสัชวิทยาของ AG พบว่า สามารถลดสารอนุมูลอิสระ
ลดการอักเสบ ลดการติดเชื้อ ลดปริมาณไขมันใน
เลือด มีผลดีต่อระบบหัวใจ ตับ และระบบประสาท อีก

ทั้ง ยังช่วยในการชะลอความเสื่อมของระบบประสาท
โรคข้อเสื่อม โรคพาร์กินสัน มีบทบาทในการลดภาวะ
อักเสบของล�าไส้ ภาวะปอดอักเสบ การติดเชื้อทางเดิน

หายใจ ภาวะท้องร่วง ลดไข้ ช่วยบรรเทาโรคมือ เท้า
ปาก นอกจากนี้ยังพบว่าสารสังเคราะห์ที่มี AG เป็น

อนุพันธุ์ หรือ สูตรต�ารับยาที่มี AG เป็นส่วนประกอบ Figure 1 Andrographis paniculata.