Page 165 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 21 ฉบับที่ 2
P. 165
วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 21 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2566 Vol. 21 No. 2 May-August 2023
นิพนธ์ต้นฉบับ
คุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมีของดอกดาหลา
สายัณห์ เรืองเขตร , ธนวัฒน์ ทองจีน, อัศวชัย ช่วยพรหม, ศักดิ์วิชัย อ่อนทอง
*
สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ถนนติวานนท์ ตำาบลตลาดขวัญ อำาเภอเมือง นนทบุรี 11000
* ผู้รับผิดชอบบทความ: ruengkhetsayan@gmail.com
บทคัดย่อ
บทน�ำและวัตถุประสงค์: ดาหลามีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Etlingera elatior (Jack) R.M. Smith วงศ์ Zingiberaceae
มีรายงานว่าดาหลามีสรรพคุณทางยา ช่วยแก้โรคลมพิษ โรคผิวหนัง และต้านอนุมูลอิสระ สมุนไพรนี้ยังไม่มีข้อก�าหนด
มาตรฐานในต�ารามาตรฐานยาสมุนไพรไทย เพื่อใช้เป็นมาตรฐานในการควบคุมคุณภาพ ผู้วิจัยจึงมีวัตถุประสงค์เพื่อ
ศึกษาคุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมีของดอกดาหลา
วิธีกำรศึกษำ: รวบรวมตัวอย่างดอกดาหลา จ�านวน 12 ตัวอย่าง จากแหล่งธรรมชาติของประเทศไทยน�ามา
ศึกษาโดยเปรียบเทียบกับตัวอย่างจริง 1 ตัวอย่างที่ได้รับมาจากห้องปฏิบัติการพิพิธภัณฑ์พืช น�าตัวอย่างดอกดาหลา
มาตรวจสอบเบื้องต้นทางเคมีด้วยปฏิกิริยาการเกิดสี พิสูจน์เอกลักษณ์ทางเคมีด้วยวิธีโครมาโทกราฟีผิวบาง และศึกษา
คุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมี
ผลกำรศึกษำ: ผลการตรวจสอบเบื้องต้นทางเคมีด้วยปฏิกิริยาการเกิดสี พบว่าให้ผลบวกกับสารกลุ่ม
ฟลาโวนอยด์ ฟีนอลิกและกรดอะมิโน เมื่อพิสูจน์เอกลักษณ์ทางเคมีด้วยวิธีโครมาโทกราฟีผิวบาง พบว่าให้ผลบวกกับ
สารกลุ่มฟลาโวนอยด์ และตรวจพบกรดคลอโรจีนิค จ�านวน 11 ตัวอย่าง การศึกษาคุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมี
ของดอกดาหลา ได้แก่ ปริมาณความชื้นด้วยวิธีกราวิเมทริก ปริมาณเถ้ารวม ปริมาณเถ้าที่ไม่ละลายในกรด ปริมาณ
สิ่งสกัดด้วยน�้า และปริมาณสิ่งสกัดด้วยเอทานอล 95% พบว่ามีค่าเฉลี่ย ± ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน เท่ากับร้อยละ
9.05 ± 2.79, 9.34 ± 0.53, 0.20 ± 0.06, 19.87 ± 3.45 และ 13.24 ± 1.90 โดยน�้าหนัก ตามล�าดับ
อภิปรำยผล: ตัวอย่างดอกดาหลาที่เก็บมาจากอ�าเภอเบตง จังหวัดยะลา มีโครมาโทแกรมต่างไปจากตัวอย่าง
ดอกดาหลาทั้ง 11 ตัวอย่าง คือมีองค์ประกอบทางเคมี 1 ชนิด และตรวจไม่พบกรดคลอโรจีนิค ทั้งนี้อาจเป็นเพราะ
ความแตกต่างของสายพันธุ์ อายุต้นสมุนไพร ระยะเวลาในการเก็บเกี่ยว สภาพดิน แร่ธาตุ สภาพภูมิประเทศหรือภูมิ
อากาศ
ข้อสรุป: ผลการศึกษานี้น�าไปสู่การจัดท�ามอโนกราฟดอกดาหลา และสามารถใช้เป็นแนวทางในการก�าหนด
มาตรฐานของดอกดาหลาในต�ารามาตรฐานยาสมุนไพร เพื่อเป็นมาตรฐานอ้างอิงของประเทศต่อไป
ค�ำส�ำคัญ: ดอกดาหลา, คุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมี, ข้อก�าหนดมาตรฐาน
Received date 07/11/22; Revised date 18/07/23; Accepted date 04/08/23
381