Page 205 - วารสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 17 ฉบับที่ 3

J Thai Trad Alt Med Vol. 17 No. 3 Sep-Dec 2019 555

ทางก้านหลายแฉก ดอกสีเขียว ช่อดอกเพศผู้และช่อ และหนังสือเชิงอัตชีวประวัติของศาสตราภิชาน ล้อม
ดอกเพศเมียอยู่ต่างต้นกัน ใบช่อและดอกเพศเมียที่ เพ็งแก้ว ก็ไม่กล่าวถึงกัญชาเลย

แห้งเรียกกะหลี่กัญชา ใช้สูบปนกับยาสูบ มีสรรพคุณ ในนวนิยายอิงประวัติศาสตร์เรื่องชีวิตของ
ทำาให้มึนเมา เปลือกลำาต้นใช้ทำาเชือกป่าน และทอผ้า [36] ประเทศ ซึ่งฉากเหตุการณ์เป็นเรื่องราวตั้งแต่สมัยกรุง
ศรีอยุธยาตอนปลายจนถึงรัชกาลที่ 5 มีเรื่องราวของ
บทวิจ�รณ์ อาหารและยาจำานวนมาก ก็ไม่มีการเอ่ยถึงกัญชาเลย

กัญชาเป็นพืชที่มีประวัติการใช้มายาวนานนับ ตำารายาที่เข้ากัญชาในตำาราโบราณ คือ ตำาราพระ
พันปี โดยนำามาใช้ประโยชน์ 4 อย่างคือ (1) เป็นยา โอสถพระนารายณ์ ซึ่งมีตำารับยารวม 81 ตำารับ มี 3

(2) เป็นอุปกรณ์สันทนาการ (3) ใช้ในพิธีกรรม และ ตำารับที่มีกัญชาเป็นส่วนประกอบ ตำารายานี้และตำารา
[37]
(4) เปลือกลำาต้นใช้ทำาเครื่องใช้ต่าง ๆ แต่กัญชา ยาในชั้นหลังมีตำารับยาที่มีกัญชาเป็นส่วนประกอบรวม
น่าจะมิใช่พืชสำาคัญที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของ ทั้งสิ้น 90 ตำารับ โดยกัญชาอาจไม่ใช่ตัวยาสำาคัญ ดัง

ชาวไทยสมัยก่อน เพราะไม่ปรากฏมีการกล่าวถึงใน ตำารับยาอไภยสาลีที่เคยจัดเป็นยาสมุนไพรในบัญชียา
ศิลาจารึกตั้งแต่สมัยสุโขทัยและพระราชพงศาวดาร หลักแห่งชาติ ก็ตัดกัญชาออก [33]

,
ต่าง ๆ ซึ่งมีการกล่าวถึงพืชพรรณไม้หลายชนิด เช่น เมนูอาหารต่าง ๆ ทั้งของยาย รงค์ วงษ์สวรรค์
หมาก มะพร้าว ขนุน มะม่วง มะขาม พลู ตาล และ ซึ่งเป็นนักประพันธ์ที่ประกาศโดยเปิดเผยว่านิยมเสพ
กล่าวถึงสัตว์ต่าง ๆ เช่น หมู หมา เป็ด ไก่ ห่าน นก กัญชา และของวาณิช จรุงกิจอนันต์ ก็ไม่มีรายการใดที่

ปลา เนื้อ แพะ ในเอกสารของชาวต่างประเทศเช่น ลา ใช้กัญชาเป็นเครื่องปรุง มีที่กล่าวถึงการใช้กัญชาผสม
้
ลูแบร์ ซึ่งบันทึกเรื่องราวต่าง ๆ ในรัชสมัยสมเด็จพระ- ก็คือก๋วยเตี๋ยวเนื้อของนำาพุ และ “แกงเผ็ด แกงเขียว
นารายณ์มหาราชไว้โดยพิสดาร ก็ไม่กล่าวถึงกัญชาเลย หวาน และ … ก๋วยเตี๋ยวเจ้าหนึ่ง’’ ที่นิพัทธ์พรเอ่ยถึง
พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1-4 ก็ ไว้ [6]
ไม่กล่าวถึงกัญชา เช่นกัน ในพิธีกรรมต่าง ๆ ทั้งพิธีถือนำ้าพิพัฒน์สัตยา พิธี

เมื่อ พ.ศ. 2556 พบหลักฐานทางโบราณคดี คือ ดำานำ้าลุยไฟในวิธีสืบพยานของตุลาการไทยแต่โบราณ
เรือพนมสุรินทร์ในนากุ้งแห่งหนึ่งที่จังหวัดสมุทรสาคร ก็ไม่ปรากฏว่ามีการนำากัญชามาใช้เหมือนอย่างใน
เป็นหลักฐานยุคสมัยในวัฒนธรรมทวารวดี เมื่อราว พิธีกรรมของอารยธรรมอื่น ดังปรากฏในวรรณคดีขุน

[25]
1,200 ปีมาแล้ว เป็นเรืออาหรับ พบพืชได้แก่ จันทน์ ช้างขุนแผนตอนขุนช้างกับพระไวยดำานำ้าพิสูจน์ และ
เทศ หมาก มะพร้าว ข้าว ต้นหญ้า ไม้ไผ่ ก้อนยางไม้ ตอนสร้อยฟ้า-ศรีมาลา ลุยไฟ ที่บรรยายเหตุการณ์
[25]
้
นำามันดิน และพืชที่ยังไม่สามารถระบุชนิดได้ ไม่กล่าว ไว้ค่อนข้างชัดเจน ไม่มีผู้ใดนำากัญชามาใช้เลย
ถึงกัญชา [38] ในวรรณคดีขุนช้างขุนแผน ชัดเจนว่ากัญชา
เอกสารชั้นหลัง เช่น เรื่องชีวิตชาวไทยสมัย เป็นของน่ารังเกียจ และใช้กันในหมู่คนชั้นล่างและ

ก่อน การศึกษาเรื่องประเพณีไทย และฟื้นความ นักโทษ รวมทั้งใช้เป็นเครื่องมือมอมเมาศัตรู แม่ทัพ
หลังของพระยาอนุมานราชธน นักปราชญ์คนสำาคัญ นายกองของขุนแผนรวม 35 คน ซึ่งล้วนเป็นนักโทษ
ของไทย รวมทั้งนิทานชาวไร่ ของ น.อ.สวัสดิ์ จันทนี ใช้กัญชาและยาเสพติดอื่น ๆ เป็นปกติวิสัย ผิดกับ