Page 3 - จุลสารกรมการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่3 ฉบับที่ 9 ประจำเดือน กันยายน 2563

พท.ป.เย็นภัทร์ ค�ำแดงยอดไตย

โรคข้อเข่าเสื่อม (Knee osteoarthritis) เป็นโรคในระบบกล้ำมเนื้อและกระดูกที่พบได้บ่อย พบมำกในผู้ที่มีอำยุ 45 ปีขึ้นไป และ
พบในผู้หญิงมำกกว่ำผู้ชำยถึงสองเท่ำ โรคข้อเข่ำเสื่อมในทำงกำรแพทย์แผนไทยถือว่ำเป็นอำกำรทำงลมชนิดหนึ่ง เรียกว่ำ
ลมจับโปง ท�ำให้มีอำกำรปวดบวมตำมข้อ มีอำกำรขัดในข้อหรือมีน�้ำในข้อ ส�ำหรับข้อเข่ำแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่
ลมจับโปงน�้าเข่า ผู้ป่วยจะมีอำกำรปวดเข่ำ เข่ำบวม อักเสบชัดเจน มีน�้ำในข้อเข่ำ ส่วน ลมจับโปงแห้งเข่า ผู้ป่วยจะมีอำกำรปวดเข่ำ อักเสบไม่ชัดเจน
มักพบเสียงกรอบแกรบในข้อเข่ำ ข้อเข่ำฝืด สะบ้ำติด งอพับเข่ำได้ไม่ดีนัก แนวทำงรักษำในทำงกำรแพทย์แผนไทยจะใช้กำรนวดรักษำเพื่อกระตุ้น
ระบบไหลเวียนบริเวณข้อเข่ำให้ดีขึ้นและลดกำรเกร็งของกล้ำมเนื้อรอบข้อเข่ำ ร่วมกับกำรประคบสมุนไพร ยำพอกเข่ำหรือกำรกักน�้ำมันเพื่อ
ลดกำรอักเสบและอำกำรปวดเข่ำ ซึ่งในปัจจุบันผู้ป่วยสำมำรถเข้ำรับบริกำรเพื่อรักษำอำกำรปวดเข่ำด้วยกำรแพทย์แผนไทยได้ที่สถำนบริกำร
สำธำรณสุขของรัฐทั่วประเทศ นอกจำกกำรท�ำหัตถกำรดังกล่ำวแล้ว จะขอแนะน�ำให้รู้จักกับยำจำกสมุนไพรในบัญชียำหลักแห่งชำติที่มีบทบำท
ในกำรดูแลภำวะข้อเข่ำเสื่อม

ยารับประทาน ได้แก่ ยำสำรสกัดจำกเถำวัลย์เปรียง ซึ่งมีข้อบ่งใช้ ส�าหรับยาใช้ภายนอก ได้แก่ ยาไพล ในรูปแบบยำครีมหรือยำ
ในกำรบรรเทำอำกำรปวดหลังส่วนล่ำง (low back pain) และ น�้ำมัน ใช้ส�ำหรับถูนวดเพื่อบรรเทำอำกำรปวด และลดกำรอักเสบได้
อำกำรปวดจำกข้อเข่ำเสื่อม จำกกำรวิจัยพบว่ำ เถำวัลย์เปรียง ยาประคบสมุนไพรสดหรือแห้ง เพื่อลดอำกำรปวด ช่วยคลำยกล้ำม
มีประสิทธิผลในกำรเพิ่มคุณภำพชีวิตของผู้ป่วย โดยสำมำรถ เนื้อ เอ็น และข้อ และยาพริก ในรูปแบบของเจล ครีมหรือขี้ผึ้งที่มี
ลดกำรปวด ข้อฝืดและยึด และเพิ่มควำมสำมำรถในกำรใช้ข้อเข่ำ รวมทั้ง ปริมำณสำร capsaicin 0.025% (w/w) มีข้อบ่งใช้ในกำรบรรเทำ
ช่วยลดอำกำรปวดอักเสบเช่นเดียวกับยำแผนปัจจุบัน กลุ่มยำต้ำน อำกำรปวดข้อ ปวดกล้ำมเนื้อ (musculoskeletal pain) จำกกำรวิจัย

กำรอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ เช่น ยำนำโพรเซน ไอบูโพรเฟน และ พบว่ำ ครีมพริกช่วยลดอำกำรปวดและอักเสบในผู้ป่วยข้อเข่ำเสื่อมได้
ไดโคลฟีแนค ในบัญชียำหลักแห่งชำติ (บัญชียำโรงพยำบำล) มีกำรใช้ ไม่แตกต่ำงกับ 1% ไดโคลฟีแนค และช่วยลดอำกำรปวดเนื่องจำกไขข้อ
เถำวัลย์เปรียงร่วมกับไพลและสมุนไพรอื่น ๆ เพื่อช่วยบรรเทำ อักเสบได้โดยเฉพำะเมื่อใช้ผสมกับ 1.33% กลีเซอรีน ไตรไนเตรต โดย
อำกำรปวดเมื่อยของร่ำงกำยด้วย กำรใช้ครีมพริกให้ทำบำงๆ บริเวณที่เป็น ไม่ควรถูนวด ไม่ควรทำ
เถาวัลย์เปรียง มีข้อห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์ และควรระวัง บริเวณผิวที่บอบบำง หลังกำรทำควรล้ำงมือทันที และระวังไม่ให้มือไป
การใช้ในผู้ป่วยโรคแผลในกระเพาะอาหาร เนื่องจากเถาวัลย์เปรียง สัมผัสบริเวณตำ รวมถึงระวังกำรใช้กับยำบำงกลุ่ม เช่น ยำรักษำโรคหัวใจ
ออกฤทธิ์คล้ายยาแก้ปวดกลุ่มยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ กลุ่ม ACE inhibitor เนื่องจำกอำจท�ำให้เกิดอำกำรไอเพิ่มขึ้น ยำโรคหอบหืด

และการใช้เถาวัลย์เปรียงอาจพบอาการไม่พึงประสงค์ อาทิ ปวดท้อง อำจเพิ่มกำรดูดซึมของ ทรีโอฟิลลีน ชนิดออกฤทธิ์เนิ่นได้
ท้องผูก ปัสสาวะบ่อย คอแห้ง และใจสั่นในผู้ป่วยบางรายได้ นอกจำกนี้กำรรักษำภำวะข้อเข่ำเสื่อมควรท�ำร่วมกับหลีกเลี่ยง
ยาสหัสธารา มีข้อบ่งใช้ในกำรขับลมในเส้น แก้โรคลมกองหยำบ พฤติกรรมที่ก่อให้เกิดโรค ได้แก่ กำรปรับอิริยำบถท่ำทำงกำรยืน
จำกกำรวิจัยพบว่ำช่วยลดอำกำรปวดกล้ำมเนื้อได้เทียบเท่ำกับ เดิน นั่งให้เหมำะสม หลีกเลี่ยงกำรยกของหนัก กำรยืนนำน
ยำไดโคลฟีแนค และเนื่องจำกเป็นยำที่มีรสร้อนจึงห้ำมใช้กับหญิงตั้งครรภ์ กำรบิดดัดสลัดขำและข้อเข่ำ กำรนั่งในท่ำขัดสมำธิ นั่งพับเพียบ
และผู้ที่มีไข้ รวมถึงระวังกำรใช้ในผู้ป่วยโรคควำมดันเลือดสูง โรคหัวใจ นั่งยอง ๆ หรือนั่งคุกเข่ำเป็นเวลำนำน ๆ รวมถึงกำรควบคุมน�้ำหนักตัว
โรคกรดไหลย้อน และควรใช้ภำยใต้กำรดูแลของแพทย์แผนไทย ให้เหมำะสม หมั่นท�ำท่ำบริหำรกล้ำมเนื้อหลัง ขำและเข่ำ หรือบริหำร
ร่ำงกำยด้วยท่ำฤำษีดัดตนเพื่อสร้ำงควำมแข็งแรงและเพิ่ม
ควำมยืดหยุ่นของขำและข้อเข่ำ งดอำหำรแสลง ได้แก่ ข้ำวเหนียว
อำหำรรสหวำนจัด หน่อไม้ เครื่องในสัตว์ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์
และพักผ่อนให้เพียงพอ

เอกสารอ้างอิง
1. กนกพร อะทะวงษำ. เถำวัลย์เปรียง...สมุนไพรบรรเทำปวด [ออนไลน์]. ส�ำนักงำนข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศำสตร์ มหำวิทยำลัยมหิดล; 2561 [เข้ำถึงเมื่อ 20 สิงหำคม 2563].
เข้ำถึงได้จำก: http://medherbguru.gpo.or.th/articles/d61_derris.pdf
2. กลุ่มนโยบำยแห่งชำติด้ำนยำ. หลักฐำนเชิงประจักษ์ (บัญชียำสมุนไพร) [ออนไลน์]. ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรอำหำรและยำ [เข้ำถึงเมื่อ 20 สิงหำคม 2563].
เข้ำถึงได้จำก: http://ndi.fda.moph.go.th/drug_national
3. จุไรรัตน์ คงล้อมญำติ, รัตติกำล คุณพระ. ประสิทธิผลของกำรใช้ยำเถำวัลย์เปรียง ในผู้สูงอำยุข้อเข่ำเสื่อม. วำรสำรสมำคมเวชศำสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย 2562. 9;3:304-312.
4. Chongmelaxme B, et al. Clinical effects of Zingiber cassumunar (Plai): A systematic review. 2017. 35:70-77.
5. Puttarak P, Sawangjit R, Chaiyakunapruk N. Efficacy and safety of Derris scandens (Roxb.) Benth. for musculoskeletal pain treatment: A systematic review
and meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of ethnopharmacology 2016. 194:316-323.