Page 204 - วารสารการแพทย์แผนไทยฯ ปีที่ 18 ฉบับที่ 3

636 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 18 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2563

ตารางที่ 2 การเปรียบเทียบข้อมูลการใช้ประโยชน์จากภูมิปัญญากับตำารายาแผนไทย

จากการสำารวจครั้งนี้ วุฒิ วุฒิธรรมเวช [15]
ชื่อพืช ชื่อวิทยาศาสตร์ ส่วน ภูมิปัญญา ส่วน สรรพคุณตาม
ท้องถิ่น ที่ใช้ การใช้ประโยชน์ ที่ใช้ ตำารายาแผนไทย

สาบเสือ Chromolaena odorata (L.) ใบ ยาห้ามเลือด ใบ ห้ามเลือด
R.M.King & H.Rob.
นมวัว Scleropyrum pentandrum แก่น บำารุงนำ้านม, แก่น บำารุงนำ้านม
(Dennst.) Mabb. ยารักษาโรคกระเพาะ

แสมสาร Senna garrettiana (Craib) แก่น ยาระบาย แก่น ถ่ายกระษัย
H. S. Irwin & Barneby ถ่ายโลหิตระดู
ตาไก้ Salacia chinensis L. แก่น ยาขับนำ้าคาวปลา แก่น ขับระดูขาว
ขับผายลม
ตูมกา Strychnos nux-blanda ลำาต้น ยาบำารุงกำาลัง, แก่น แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย,
A.W. Hill ราก ยาแก้พิษงูเห่า แก้พิษงู

มะขามป้อม Phyllanthus emblica L. ผล ยาแก้ไอ ผล แก้ไอ แก้เสมหะ
ไม้พายควาย Thailentadopsis tenuis เถา ยาบำารุงร่างกาย เถา บำารุงกำาลัง
(Craib) Kosterm.
สมัดใหญ่ Clausena guillauminii ราก ยารักษาตกขาว ราก ขับเลือด
Tanaka และหนองให้ตก

เหมือดแอ่ Memecylon edule Roxb. แก่น ยารักษา แก่น ถอนพิษผิดสำาแดง,
กรดไหลย้อน ดับพิษภายใน
คูน Cassia fistula L. ฝัก ยาระบาย เนื้อใน แก้ท้องผูก
(เนื้อในฝัก) ฝัก

ข้อสรุป จำานวน 4 ชนิด ตามลำาดับ และแบ่งกลุ่มตามลักษณะ

การนำาไปใช้ประโยชน์ได้ 6 ด้าน มีพันธุ์พืชหลายชนิด
จากการสำารวจภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์พืช
สมุนไพรในป่าครอบครัว กรณีศึกษานายจวงจันทร์ สามารถใช้ประโยชน์ได้หลายด้าน การใช้ประโยชน์
อุสาพรหม ในอำาเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร เป็นพืชสมุนไพรมากที่สุดจำานวน 38 ชนิด โดยส่วน

ในเดือนกุมภาพันธ์ 2562 พบพันธุ์พืชทั้งหมด 76 ใหญ่นำาไปใช้ในการดูแลหญิงหลังคลอดและใช้บำารุง
ชนิด แบ่งการจำาแนกตามวงศ์พืชได้ทั้งหมด 40 วงศ์ ร่างกาย รองลงมาคือ การใช้ประโยชน์เป็นที่อยู่อาศัย
สำาหรับวงศ์พืชที่พบมากที่สุด 3 ลำาดับแรก คือ พืชวงศ์ เครื่องใช้ และเชื้อเพลิง จำานวน 34 ชนิด โดยนำาไปสร้าง

Fabaceae พบจำานวน 9 ชนิด พืชวงศ์ Rubiaceae บ้านและทำาฟืน การใช้ประโยชน์เป็นผลไม้ตามฤดูกาล
พบจำานวน 8 ชนิด และพืชวงศ์ Apocynaceae พบ จำานวน 18 ชนิด โดยการนำาไปรับประทานเล่น การใช้