Page 180 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 21 ฉบับที่ 2

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 21 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2566 Vol. 21 No. 2 May-August 2023

นิพนธ์ต้นฉบับ

การพัฒนาวิธีวิเคราะห์ปริมาณฟริเดลีนในรากกัญชาด้วยวิธี

เดนซิโทเมทรีโครมาโทกราฟีผิวบาง

ธนวัฒน์ ทองจีน , พีรธรรม เทียมเทียบรัตน์, สายัณห์ เรืองเขตร, อัศวชัย ช่วยพรหม
*
สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ถนนติวานนท์ ตำาบลตลาดขวัญ อำาเภอเมือง นนทบุรี 11000

* ผู้รับผิดชอบบทความ: thanawat.thongchin898@gmail.com

บทคัดย่อ

บทน�ำและวัตถุประสงค์: ฟริเดลีน (friedelin) เป็นสารออกฤทธิ์ชนิดหนึ่งที่พบในรากกัญชา (Cannabis sativa L.
roots) มีฤทธิ์ทางชีวภาพ เช่น ต้านออกซิเดชัน ต้านอักเสบ และบรรเทาอาการปวด สมุนไพรนี้มีการใช้ประโยชน์ทั้ง
ทางยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ แต่ยังไม่มีวิธีการควบคุมคุณภาพสมุนไพรชนิดนี้ การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนา
วิธีวิเคราะห์ปริมาณฟริเดลีนในรากกัญชาด้วยวิธีเดนซิโทเมทรีโครมาโทกราฟีผิวบาง (thin layer chromato-graphy
densitometry, TLC densitometry)
วิธีกำรศึกษำ: สรุปวิธีวิเคราะห์ได้ดังนี้ คือ น�าสารละลายตัวอย่างรากกัญชามาวิเคราะห์ด้วยเครื่องเดนซิโท-
มิเตอร์โครมาโทกราฟีผิวบาง (TLC densitometer) โดยใช้น�้ายาแยกที่ผสมด้วยโทลูอีนและคลอโรฟอร์มในอัตราส่วน
9:1 ตรวจสอบภายใต้แสงอัลตราไวโอเลตที่ความยาวคลื่น 366 นาโนเมตร หลังพ่นด้วยสารละลายวานิลลินในกรด
ซัลฟูริก
ผลกำรศึกษำ: ผลการทดสอบความใช้ได้ของวิธีวิเคราะห์ดังกล่าว พบว่ากราฟมาตรฐานของฟริเดลีนมีลักษณะ
เป็นเส้นตรงในช่วงความเข้มข้น 25.99-831.60 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร โดยมีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ เท่ากับ 0.9990
ร้อยละของการคืนกลับของสารฟริเดลีนอยู่ในช่วงร้อยละ 100.57-102.45 มีขีดจ�ากัดของการตรวจพบและขีดจ�ากัดของ
การวัดเชิงปริมาณ เท่ากับร้อยละ 0.006 และ 0.021 โดยน�้าหนักแห้งของรากกัญชา (ไมโครกรัม/ไมโครกรัม) ตามล�าดับ
ปริมาณฟริเดลีนในรากกัญชามีค่าเฉลี่ยร้อยละ 0.025 โดยน�้าหนักแห้งของรากกัญชา (ไมโครกรัม/ไมโครกรัม)
อภิปรำยผล: ในการสกัดรากกัญชานั้นจะเลือกใช้เฮกเซนเป็นตัวท�าละลายเพราะเฮกเซนมีคุณสมบัติไม่มีขั้วสูง
สามารถละลายสารฟริเดลีนซึ่งเป็นสารที่มีคุณสมบัติไม่มีขั้วสูงเช่นกันออกมาจากรากกัญชาได้มากกว่าเมื่อเปรียบเทียบ
กับการสกัดด้วยเอทานอล วิธีวิเคราะห์ที่พัฒนาขึ้นมาใหม่ ประหยัดวัฏภาคเคลื่อนที่ และวัฏภาคที่อยู่กับที่ ที่ใช้คือแผ่น
HPTLC ซึ่งมีราคาถูกกว่าเมื่อเทียบกับคอลัมน์ของวิธี GC-MS/FID ดังนั้นจึงเลือกใช้เครื่องเดนซิโทมิเตอร์โครมาโทกราฟี
ผิวบางในการพัฒนาวิธีวิเคราะห์ปริมาณฟริเดลีนในรากกัญชา
ข้อสรุป: วิธีวิเคราะห์ที่พัฒนาขึ้นนี้มีความเหมาะสม สามารถน�าไปใช้เป็นวิธีตรวจวิเคราะห์ปริมาณฟริเดลีน
ในรากกัญชาและสามารถน�าไปสู่การก�าหนดเกณฑ์ปริมาณสารส�าคัญในรากกัญชาต่อไป
ค�ำส�ำคัญ: รากกัญชา, ฟริเดลีน, เดนซิโทเมทรีโครมาโทกราฟีผิวบาง

Received date 06/07/22; Revised date 13/07/23; Accepted date 04/08/23

396