Page 137 - วารสารการแพทย์แผนไทย ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565
P. 137
วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 กันยายน-ธันวาคม 2565 Vol. 20 No. 3 September-December 2022
นิพนธ์ต้นฉบับ
การศึกษาภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านไทยในการรักษาโรคเลือดโรคลม:
กรณีศึกษาหมอลินทร์ สิทธิพล อำาเภอท้ายเหมือง จังหวัดพังงา
สุพรรณิกา สมคุณ , บดินทร์ ชาตะเวที *,†,§ , วัตถาภรณ์ สมนึก , ชญากาณฑ์ ปาโต , ณัฐณิชา สุยะ ‡
*,†
‡
‡
โรงพยาบาลการแพทย์แผนไทย คณะการแพทย์แผนไทย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ตำาบลคอหงส์ อำาเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110
*
† ศูนย์วิจัยและนวัตกรรมเวชศาสตร์แผนไทย คณะการแพทย์แผนไทย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ตำาบลคอหงส์ อำาเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา
90110
‡ หลักสูตรการแพทย์แผนไทยบัณฑิต คณะการแพทย์แผนไทย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ตำาบลคอหงส์ อำาเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110
§ ผู้รับผิดชอบบทความ: bodin.c@psu.ac.th
บทคัดย่อ
หมอพื้นบ้านนับเป็นผู้สืบทอดกระบวนการรักษาที่มีความเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิต ความเชื่อ ประเพณีและ
วัฒนธรรมของคนในท้องถิ่น การศึกษาเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาการรักษาโรคเลือดโรคลม
ของหมอลินทร์ สิทธิพล หมอพื้นบ้านอ�าเภอท้ายเหมือง จังหวัดพังงา ท�าการรวบรวมข้อมูลภูมิหลังการเป็นหมอ
พื้นบ้าน หลักการและแนวทางการรักษา รวมทั้งต�ารับยาที่ใช้รักษา โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง (semi-struc-
tured interview) ร่วมกับการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (in-depth interview) จากการศึกษาพบว่า หมอลินทร์ สิทธิพล
สืบทอดภูมิปัญญามาจากบรรพบุรุษ แนวคิดเกี่ยวกับโรคเลือดโรคลมเกิดจากภาวะไม่สมดุลของธาตุทั้ง 4 ในร่างกาย
กระบวนการรักษาเริ่มจากการซักประวัติ การสังเกตลักษณะภายนอก และมีการตรวจความเย็นบริเวณปลายนิ้ว เพื่อ
ประเมินอาการไข้ จากนั้นท�าการจ่ายยาสมุนไพรร่วมกับบริกรรมคาถา “อาการ 32” รวบรวมต�ารับยาได้ 19 ต�ารับ
จ�าแนกตาม 16 โรค/อาการ [โรคเลือด (ประจ�าเดือนผิดปกติ) โลหิตจาง ไข้ทับระดู ไข้หน้าไฟ โรคลม (วัยทอง) ไข้เพื่อ
เลือดเพื่อลม ตกขาว ไข้ตานซาง ไข้ดีซ่าน ท้องผูก ท้องอืด ผื่นเม็ด ไฟลามทุ่ง ฟกช�้า หอบหืด และอาการอ่อนล้า] โดย
การศึกษานี้แสดงให้เห็นถึงองค์ความรู้ของหมอพื้นบ้านที่มีการสืบทอดผ่านกระบวนการลองผิดลองถูกจนกลายเป็น
ภูมิปัญญาการรักษาโรคที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์
ค�ำส�ำคัญ: ภูมิปัญญา, หมอพื้นบ้านไทย, โรคเลือดโรคลม, สมุนไพร
Received date 13/05/22; Revised date 15/08/22; Accepted date 29/11/22
551
