Page 194 - วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine
Vol. 19 No. 2 May-August 2021
ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564
424 วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ ทางเลือก ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-สิงหาคม 2564

นิพนธ์ต้นฉบับ

การแยกสารพิโนสโตรบินจากกระชายเพื่อการควบคุมคุณภาพ

ดวงเพ็ญ ปัทมดิลก , อภิรักษ์ ศักดิ์เพ็ชร
*
สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ตำาบลตลาดขวัญ อำาเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 11000

* ผู้รับผิดชอบบทความ: duangpen.p@dmsc.mail.go.th

บทคัดย่อ

พิโนสโตรบิน เป็นองค์ประกอบทางเคมีชนิดหลักที่พบในกระชาย [Boesenbergia rotunda (L.) Mansf.] การ
ศึกษาเบื้องต้นพบว่า สามารถแยกสารพิโนสโตรบินความบริสุทธิ์สูงเพื่อน�าไปใช้เป็นสารเทียบในการพัฒนาวิธีควบคุม
คุณภาพกระชายซึ่งยังไม่มีวิธีมาตรฐานส�าหรับการควบคุมคุณภาพสมุนไพรชนิดนี้ในประเทศไทย การศึกษานี้มี
วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิธีแยกพิโนสโตรบินจากกระชายและศึกษาวิธีตรวจเอกลักษณ์ทางเคมีของกระชายด้วย
รงคเลขผิวบาง การแยกสารท�าโดยแช่สกัดผงกระชายในเอทานอล กรอง ระเหยสารสกัดให้เข้มข้น น�าส่วนที่ตกตะกอน
สีเหลืองมากรองผ่าน sephadex LH20 จะได้ผงสีเหลืองอ่อนน�ามาละลายและตกผลึกซ�้าจนได้ผงสีขาวนวล แล้วน�าไป
พิสูจน์ชนิดสารด้วยวิธีทาง spectroscopy ส่วนการพัฒนาวิธีรงคเลขผิวบาง โดยสกัดผงกระชายด้วยเมทานอล ใช้
silica gel 60 เป็นวัฏภาคคงที่ ส่วนผสมของไดคลอโรมีเทน-เมทานอล (70:1) เป็นวัฏภาคเคลื่อนที่ พ่นด้วยน�้ายา
NP/PEG และใช้สารพิโนสโตรบินเป็นสารเทียบ ผลการศึกษาพบว่า สามารถแยกสารพิโนสโตรบินที่มีความบริสุทธิ์
ร้อยละ 97.06 และร้อยละของผลผลิต 0.86 ด้วยวิธีที่ไม่ซับซ้อน ได้สารความบริสุทธิ์สูงและในปริมาณมาก การตรวจ
เอกลักษณ์ทางเคมีด้วยวิธีรงคเลขผิวบางพบสารพิโนสโตรบินที่ค่า R เท่ากับ 0.95 ซึ่งสามารถน�าวิธีรงคเลขผิวบางนี้
f
ไปใช้ควบคุมคุณภาพของกระชายต่อไป
คำ�สำ�คัญ: กระชาย, Boesenbergia rotunda, pinostrobin, การควบคุมคุณภาพ

Received date 26/10/20; Revised date 28/01/21; Accepted date 15/06/21

424